Truy cập mạng thủa hồng hoang
Tôi có cơ hội để truy cập mạng Internet không quá muộn, khi còn là sinh viên...
## Thở ban đầu ấy Năm 1997 khi Internet vào Việt Nam, thì năm 1998, khi còn là sinh viên năm 3, tôi lần đầu tiên được "vào mạng". Đó là phòng máy tính mở cho sinh viên thuê giờ, có truy cập Internet đầu tiên của trường, ở C3 thì phải. Lúc đó khá đắt với sinh viên chúng tôi, tôi chỉ nhớ mỗi giờ thuê máy PC để dùng mạng lúc đó tương đương 1 bát phở sáng. Chưa bao giờ được đụng vào trình duyệt, chưa bao giờ dùng mạng. Mọi khái niệm còn mới mẻ lắm, thanh địa chỉ, thanh duyệt... đều lạ. Trang web duy nhất tôi biết lúc đó là trang của trường và trang chủ Yahoo! Lóng ngóng, tiếng Anh không tốt, nên giờ đầu tiên trôi qua nhanh chóng chỉ để làm quen với trình duyệt, trang web, click vào ra vài chỗ, tới lui một lúc là hết tiền đi về. Lần thứ hai, có sự chuẩn bị và quan sát người khác, tôi thật hạnh phúc khi tạo (đăng ký) được email đầu tiên cho mình, miễn phí, domain còn nhớ là @saigon.vnn.vn thì phải, do bưu điện TP.HCM cung cấp. Tôi thử gửi cho mình, gửi cho một người bạn quen sơ sơ ở phòng máy đó. Rồi chat room, nick ảo, cũng ở đó luôn. Gửi tí đến ngay dù cách xa nhau cả ngàn km. Lúc đó mấy chat room là rất sôi động làm quen. Thật vi diệu, rồi cứ thế, ham tìm hiểu về Internet kéo tôi vào một thế giới khác. Bữa còn gửi web email, chat làm quen được cả người Việt ở Mỹ, rồi nở rộ đăng ký Yahoo Mail miễn phí với tiện ích vượt xa webmail nội địa. Rồi webmail miễn phí vol.vnn.vn, rồi tải được chương trình đầu tiên về và cắm đĩa mềm copy mang về, chờ lâu lắm mà tiền trả theo giờ. Chú thích một chút, tôi khi đó học ngành công nghệ, hiểu biết về lập trình, đầu năm đó đã có máy tính, rồi sau được ba mẹ đầu tư cả một phòng game 6 máy, cùng bạn là 8, tự cài tự mua tự lắp đặt vận hành, thu tiền để trang trải. Nên về một số khái niệm mạng, tôi nắm được, quen thuộc với máy tính. Nhưng Internet là cái mới mẻ, thu hút lắm, lạ lẫm và quá nhiều kiến thức mới. Tôi quyết dành tiền đầu tư cho một kênh truy cập ở nhà. ## Kênh riêng: mạng quay số của trường Lúc đó để có kênh Internet ở nhà, duy nhất phải quay số qua đường điện thoại. Lúc đó nhà tôi ko có điện thoại, tôi phải xin bố mẹ cho lắp với thủ tục mượn hộ khẩu khá rắc rối, với cam kết chia sẻ chung. Vấn đề thứ hai: account truy cập Internet. Lúc đó để đăng ký được một account của bưu điện hay FPT, cực kỳ tốn kém và còn rắc rối về hộ khẩu, cam kết hơn. Rất may, phòng máy ở trường cũng có cho phép sinh viên đăng ký account quay số vào Internet của trường, với một số tiền cố định hàng tháng bất kể vào bao lâu (hình như có 30 kênh cùng lúc). Dĩ nhiên mạng của trường thì chậm hơn của bưu điện nhưng có còn hơn không. Thế là tôi đăng ký một cái với tất cả số tiền làm thêm mà tôi có. Vấn đề kế tiếp, đó là modem. Modem hồi đó đắt đỏ nhất là US Robotics V90/V92, tôi không đủ khả năng sắm. Tôi mua cũ lại một modem ko nhớ tên nhưng nhớ trông nó vuông vuông, cũ và bẩn, tốc độ chỉ hỗ trợ 33.6kpbs tối đa và chuẩn là V34b, nhưng dùng cổng COM hẳn hoi nhé. Nó rất tốt có điều hơi ồn ào so với các loại khác. Có modem, tôi hồ hởi cắm vào máy PC của mình, Windows 97 (95 OSR2), và cài đặt, quay thử. Số quay vào của trường gần như lúc nào cũng bận, có khi quay cả chục lượt mới trúng một, trúng rồi không dám ngưng. Internet riêng thật tuyệt vời, tuy chậm nhưng thấy hơn thuê máy ở trường, và quan trọng nhất, tôi tự do không lo hết giờ. Và tôi rút ra kinh nghiệm là vào ban đêm dễ quay trúng hơn, lại nhanh hơn đáng kể, tuy có thể bị mắng vì đêm quay số rú rít thì kinh lắm. Chính cái này tạo ra các con ma đêm nghiện net. Có điều **tự do trả nhiều chi phí**, tháng đó tuy Internet đóng 1 cục cố định nhưng tiền điện thoại nội hạt cao ngất, suýt khóc, lên đến 250 ngàn đồng (120k₫ thuê bao, được miễn phím 200 phút nội hạt thôi, sau đó cứ 200₫/p mà giã, 130k₫ trừ liên tỉnh thì còn bao nhiêu?). Thời giá lúc đó thì khoảng 12k₫/bát phở, mới năm 1999 chứ đâu xa! Do dùng Internet tính phí theo phút, nên trừ khi là ở công ty net thoải mái, chả bao giờ dám chát chít cả. ## Đi thực tập nơi mạng nhanh, liên tục, Microsoft Proxy và email POP3 Tôi xin đi thực tập cùng bạn vào một trung tâm chuyên giá trị gia tăng Internet của bưu điện, là nơi tạo ra webmail nổi tiếng vol.vnn.vn. Thật tuyệt, mạng chỗ thực tập là nhiều kênh dial-up, sau là kênh E1, tuy sinh viên được vào ít (do thiếu máy) nhưng nó nhanh lắm so với nhà tôi. Lần đầu tiên tôi được dùng email qua POP3 (và dĩ nhiên SMTP để gửi email), email client là Netscape Messenger. Check mail ở đây, tôi mới hiểu khái niệm offline/online. Thật tuyệt là ta có thể soạn đọc email, ok rồi dial-up, bấm gửi. Loanh quanh email cũng chả có ai, ngoài nhóm thư của lớp (lập trên vol), email anh em trong trung tâm. Thời đó thì chạy không mã hóa, SSL và HTTPS còn quá mới lạ với VN, không có web hay email nào chạy cả. Hơn nữa, dùng ở công ty không bị tính tiền theo giờ, nên bắt đầu chat chít, và Yahoo Messenger thần thánh là cái cài đặt, bắt buộc đầu tiên ở đó. Còn nhớ tiếng cộng cộng và tiếng cửa mỗi khi bạn mình vào mạng, hoặc thoát ra. Sau hơn 1 năm sử dụng mạng của trường thì nay nó đã khá chậm, vẫn xài vì đâu còn gì khác, cơ mà tải file gì ghi link lại lên chỗ thực tập tải. Ở nhà tôi phần mềm email đi kèm Win 98 là Outlook Express, tính năng tuy ít nhưng nhẹ nhanh hơn Netscape nhiều, lại có sẵn (lúc đó không có khái niệm bản quyền đâu), tôi dùng nó. Email offline muôn năm, tiết kiệm tiền, quay số check mail rồi ngắt, rồi ngồi đọc, soạn chán chê, rồi send later, sau đó dial lại, bấm send là gửi đi, quá tiết kiệm thì giờ so với Yahoo Mail (YM có thời điểm cũng mở POP3 cho bà con xài đó). Một điểm mới lạ nữa, là Microsoft Proxy 2.0, phải khai báo cái thông số server này ở máy PC công ty thì mới vào được Internet. Đó là một cái gì đó mới, mãi về sau tôi mới hiểu nó để làm gì và tôi sẽ viết về chủ đề này sau. ## Mạng Trí Tuệ Việt Nam, account chùa, FPT 1280 và VNN 1269 Năm đó, tôi quyết định cắt mạng của trường, do họ tăng giá và nó cũng chậm. Internet tôi dùng trên chỗ thực tập (cũng vì nó mà tôi chăm chỉ đi thực tập lắm). Tôi đăng ký mạng TTVN với giá tính là 69500₫ (Không rõ sao lẻ). Với phần mềm viết riêng bằng VB6 (gồm cả bản folk) thì tôi đã vào đó được. Phần mềm đó cho phép chat, gửi thư nội bộ và thích nhất là kiểu hộp thư chung mọi người gửi lên chia sẻ, tranh luận sôi nổi, theo các chủ đề - giống như diễn đàn bây giờ ấy. Rồi FPT lúc đó ra thẻ cào trả trước truy cập 1280, thật là tuyệt vời, tôi có thể dễ dàng mua thẻ, cào nạp account và dùng mà không phải đi đăng ký phiền phức. Lúc này tôi cũng đã đổi modem sang loại Motorola 56K gắn trong, soft modem huyền thoại, chỉ chạy với Windows bởi driver cài riêng. Một phát hiện thú vị là, khi cài WinNT 4, cài driver dành cho NT4, tôi thấy nó này chạy nhanh hơn hẳn khi ở Win 98. Về sau mới biết nhờ kiến trúc driver 32 bit và khả năng xử lý tốt tập lệnh DSP hỗ trợ cho giải mã nên nó tốt hơn, dòng modem này cần phần mềm xử lý tín hiệu thay vì chip sẵn để rẻ hơn. ![Motorola 56K PCI Internal Modem](motorola56kintmodemrtpic.jpg) Năm sau, khi bưu điện ra chức năng 1269, quay số tính cước luôn vào điện thoại, thì tôi dùng lẫn cả hai, hết thẻ 1280 thì dùng VNN1269. Ngoài ra, nhờ cậu em bạn ở chỗ thực tập đã chế chương trình chôm được mật khẩu truy cập Internet, phân phát rộng rãi, thì tôi cũng xài ké kha khá các account chôm này, vẫn gọi là account chùa. Sau cậu này được gặp công an và vì chưa đủ 18 tuổi nên chỉ bị cảnh cáo. Kỹ thuật một chút: dùng mạng của FPT hay của VDC lúc đó, khi quay số bạn sẽ có được một public IP ngẫu nhiên, kiểu như 203.162.x.x hay 202... vì public, nên bắt đầu có các vấn đề tường lửa, Win98 có cái tính năng này, và hơn nữa còn tính năng share Internet. Tôi có phòng máy game lắp ở lầu trệt, còn phòng tôi lầu 2, có PC (yếu không chơi game được nên giữ dùng). Tôi đã kéo dây mạng LAN đồng trục xuống, để share thử Internet cho phòng game, cũng cài thử Proxy (miễn phí, chạy Win có tên là Proxy Plus, giờ vẫn còn nhớ). Lúc đó game chơi mạng LAN qua IPX/SPX, chứ ít cái chạy TCP/IP nên sau cài thêm, song song, (private) IP tĩnh và share được ra mạng. Tất cả nhờ mày mò tiếp xúc, và đọc nhiều sách, bài hướng dẫn, vớ được gì đọc cái đó và được thử nghiệm thì thành ra biết thôi. Nay, thì dial-up có lẽ đã tuyệt chủng rồi. Nhưng kể lại câu chuyện thở ban đầu với Internet của tôi là thế, có thể nó là khởi đầu cho duyên phận với mạng máy tính của tôi sau này.